آیا کافئین باعث ریزش مو میشود؟
۴ آذر، ۱۴۰۲
آیا کمبود ویتامین ث (C) باعث ریزش مو می شود؟
۲۸ بهمن، ۱۴۰۲
ریزش مو یکی از بزرگترین مشکلات پوست و مو در افراد است. درمان این مشکل در اکثر مواقع بسیار سخت و زمان‌بر است. برای پیشگیری از ریزش مو، آشنایی با ساختار پوست و مو ضروری است.
مشخصات کلی پوست
- پوست ۶.۹ درصد وزن بدن را تشکیل میدهد و سنگینترین عضو بدن است.
- پوست سپر محافظتی بدن است و در برابر عوامل شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی محافظت میکند. پوست با کمک ملانین در مقابل پرتوهای فرابنفش نوعی سپر دفاعی ایجاد میکند.
- پوست ممکن است ضخیم، نازک، نرم یا خشن، مودار و بدون مو باشد.
- پوست حدود ۴ درصد از حجم خون بدن را ذخیره میکند. سیستم رگی پوست فشار خون را تظیم میکند.
ساختار پوست
پوست از یک قسمت پوششی به نام اپیدرم و بافتهای پیوندی زیرین آن به نامهای درم و هیپودرم ساخته شدهاست.
اپیدرم (روپوست)
اپیدرم بیرونیترین لایه پوست است و رگهای خونی و لنفی ندارد .۴ نوع سلول در این قسمت وجود دارد که ملانوسیتها و کراتینوسیتها مهمترین سلولهای اپیدرم است.
ملانوسیتها ملانین تولید میکنند. ملانین تولید شده توسط ملانوسیتها به کراتینوسیتها منتقل میشوند. برای مثال
هنگامی که پوست در معرض نور خورشید باشد، ملانین تولید شده و به کراتینوسیتها منتقل شده و باعث تیرگی پوست میشود )تا از آسیب نور خورشید به پوست جلوگیری کند(. در بیماری زالی )آلبینسیم( ملانین تولید نمیشود و پوست بیرنگ میشود.
درم (پوست)
درم دارای نقشهای مختلفی است و دارای رشتههای کلاژن، اعصاب، رگهای خونی و لنفی است. غدههای عرق، چربی و فولیکولهای مو نیز در ای بخش است.
مو
مو زواید رشتهای کراتینه شدهی سطح پوست است که در اپیدرم قرار دارد. فولیکول مو در پایینتر از سطح اپیدرم، در درم یا هیپودرم قرار دارد. به طور کلی مو تا اندازهی معینی رشد میکند و وارد مرحلهی استراحت میشود و سپس میریزد و موی جدید جایگزین میشود.
قاعدهی فولیکول )پیاز مو( دارای سلولهای فعال در حال تقسیم میباشد. توزیع و جنس مو در نقاط مختلف بدن متفاوت است. یک بافت پیوندی پر از مویرگ به داخل فولیکولهای مو نفوذ کرده و با تغذیهی فولیکول مو سبب القای رشد میشود. به این قسمت پاپیلا گفته میشود که اگر وجود نداشته باشد، مو به وجود نمیآید.
ریشه و ساقهی مو دارای پوستهی بیرونی، مغز مرکزی و یک تشه در بین این دو میباشد. در موی نازک مغز وجود ندارد. در پیاز مو ملانوسیتها وجود دارند و رنگ مو را ایجاد میکنند.
ملانین
یک نوع رنگدانه طبیعی موجود در بسیاری از موجودات زنده است که از اسید آمینهی تیروزین مشتق شدهاست. شایعترین نوع ملانین یو ملانین است که رنگدانهای قهوهای مایل به سیاه است.
فولیکول مو
فولیکول مو یک دستگاه پوستی پستانداران است که تولیدکننده مو میباشد. تولید مو در چند فاز یا مرحله انجام می‌گیرد که شامل رشد (آناژن)، توقف (کاتاژن) و استراحت (تلوژن) میباشد.
ریزش مو (آلوپسی)
ریزش مو به صورت عمومی به معنی کاهش موی سر یا هر قسمتی از بدن به هر علتی است. ریزش مو به طور کلی دارای ۲ دسته علت به نامهای آندروژنیک و غیر آندروژنیک میباشد.
در ریزش موی آندروژنیک، ژنتیک و هورمونها تاثیرگذار میباشد و عامل این نوع ریزش هورمون تستوسترون و
دیهیدروتستوسترون میباشند. این دو هورمون جنسی مردانه میباشند که باعث طاسی سر در مردان میشوند ولی این نوع ریزش مو مختص مردان نیست و گاهی در زنان نیز دیده میشود. البته با این تفاوت که ریزش موی آندروژنیک در مردان به صورت ریزش موهای جلو و وسط سر میباشد و چون در مناطق پشت و اطراف سر، گیرنده‌ی هورمونهای تستوسترون و هیدروتستوسترون وجود ندارد، موهای این مناطق نمیریزد؛ اما در زنان در کل قسمتهای سر برای این هورمونها گیرنده وجود دارد به همین علت موهای تمامی مناطق سر کم پشت میشود.
در ریزش موی غیرآندروژنیک که ربطی به هورمونها ندارد، عوامل مختلفی از جمله، استرس، رژیم غذایی، فقر غذایی، عدم تغذیه صحیح فولیکولهای مو توسط مویرگ‌ها و… میباشد.
ریزش موی آندروژنیک
به طور کلی آندروژن به هورمونهای مردانه گفته میشود. هورمونهای مردانه عبارتند از تستوسترون و دیهیدروتستوسترون
(شکل فعال شده و قویتر شدهی تستوسترون میباشد). این دو نوع هورمون باعث ایجاد صفات ثانویه مردانه در مردان میشوند که عبارت است از کلفتی صدا، افزایش موی زائد بدن، افزایش موی صورت و سایر صفات مردانه میباشد. اما این هورمونها در مناطق جلو و وسط سر مردان رفتار متفاوتی دارند و باعث ریزش مو میشوند.
در برخی از مردان به علت کم بودن این هورمونها، ریزش مو دیده نمیشود. البته در برخی از مردان نیز با وجود میزان زیادی از این هورمونها، کماکان ریزش مو دیده نمیشود و این مسئله به ژنتیک فرد ربط دارد؛ در این افراد فولیکولهای مو در سر برای هورمونهای مردانه گیرنده ندارند و یا مستقل از هورمونها عمل میکنند.
این هورمونها هر چند به عنوان هورمونهای مردانه شناخته میشوند ولی در زنان هم به میزان کمی یافت میشوند. یکی از عارضه های این هورمون ها در زنان افزایش موی صورت و ریزش موی سر میباشد.
آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز یک آنزیم مهم در فرایند ریزش مو میباشد. این آنزیم تستوسترون را به فرم فعال خود یعنی دیهیدروتستوسترون تبدیل میکند.
جلوگیری از ریزش مو
به طور کلی ۲ روش عمده برای جلوگیری از ریزش مو وجود دارد که یک روش مهار کردن آنزیم ۵-آلفاردوکتاز و روش دیگر افزایش جریان خون مویرگی در منطقهی سر است.
ماینوکسیدیل
ماینوکسیدیل یک ماده‌ی شیمیایی است که در گذشته به عنوان دارویی برای درمان فشارخون به کار می‌رفت و عارضه‌ی آن پرموتر شدن افراد استفاده کننده بود. با مطالعات انجام گرفته مشخص شد که این دارو با گشاد کردن رگ‌ها و مویرگ‌ها باعث افزایش جریان خون میشود و این مسئله باعث غذارسانی بهتر به فولیکولهای مو میشود و رشد موها افزایش می‌یابد.
البته برخی مطالعات نشان می‌دهند که ماینوکسیدیل باعث مهار آنزیم ۵-آلفاردوکتاز نیز میشود. به همین دلیل از ایجاد دیهیدروتستوسترون و در نتیجه ریزش مو جلوگیری میکند.
با این اوصاف می‌توان گفت ماینوکسیدیل هم بر درمان ریزش موی آندروژنیک یا هورمونی (از طریق مهار آنزیم ۵-آلفاردوکتاز) و هم بر درمان ریزش موی غیرآندروژنیک (از طریق گشاد کردن مویرگ های بدن) اثرگذار است.
کافئین
کافئین نیز میتواند سبب مهار آنزیم ۵-آلفاردوکتاز شود و از تولید دیهیدروتستوسترون و ریزش مو جلوگیری کند.
گلوتامیک اسید
گلوتامیک اسید یک اسید آمینه میباشد. اسید آمینه‌ها یا همان آمینو اسیدها، پیش‌سازهای پروتئین‌ها میباشند.
تقریبا ۸۸٪ وزن مو را پروتئینی به نام کراتین تشکیل میدهد. گلوتامیک اسید یکی از پیش‌سازهای کراتین میباشد.
استفاده از گلوتامیک اسید باعث افزایش تولید کراتین و در نتیجه باعث افزایش استحکام و تقویت میزان رشد مو میشود.
کوئرستین
کوئرستین یک نوع رنگدانه‌ی گیاهی از خانواده ترکیبات پلی‌فنولی میباشد. این ماده یک ماده‌ی آنتی اکسیدان، ضد سرطان و ضد ویروس است. این ماده با افزایش میزان جریان خون مویرگی باعث افزایش غذارسانی به فولیکولهای مو میشود. در نتیجه می‌توان گفت این ماده در درمان ریزش موی غیرآندروژنیک بسیار موثر است.
مواد مغذی لازم برای فولیکول مو
ویتامین های B ،C ،E ،A، آهن، روغنهای امگا ۳ و امگا ۶، فولیک اسید، انواعی از اسیدهای آمینه و… برای تغذیهی مویرگ‌ها مهم و ضروری میباشند.
اکالیپتوس
اکالیپتوس دارای ترکیبات فلانوئیدی است. این ترکیبات میتوانند باعث افزایش جریان خون مویرگی شوند.
ترکیبات ذکر شده در بالا در تونیک ضد ریزش دکتر رج موجود است و این تونیک در درمان هر دو نوع ریزش مو موثر میباشد در حالیکه اکثریت قریب به اتفاق تونیکهای موجود در بازار فقط حاوی ماینوکسیدیل میباشند و برای درمان ریزش موی غیر آندروژنیک کاربردی ندارند.
البته برخی تونیکهای گیاهی(Herbal) نیز موجودند که حاوی کوئرستین میباشند که برای درمان ریزش موی غیرآندروژنیک به کار میروند.
شایان ذکر است که تقریبا همه‌ی این تونیکهای حاوی کوئرستین در لابراتوار دکتر رج تولید میشوند.
تفاوت تونیک دکتر رج با سایرین
تونیک دکتر رج علاوه بر این که در درمان هر دو نوع ریزش نقش دارد، فاقد الکل نیز میباشد. اکثریت تونیکهای موجود در بازار دارای الکل هستند و به مرور زمان میتوانند باعث آسیب به پیاز مو و تسریع ریزش مو شوند.
تونیک دکتر رج از آب به عنوان حلال استفاده میکند و علاوه بر آن با بهرهگیری از موادی خاص، مواد موثره‌ی تونیک را به صورت لیپوزومال یا کپسوله در می‌آورد و به زبان ساده‌تر مواد موثره را بسته‌بندی کرده و به دفعات وارد جریان خون میکند که روشی منحصر به فرد است.
استفاده از کراتین در شامپو
کراتین موجود در شامپوهای دکتر رج و درمالوکس باعث استحکام مو و جلوگیری از ریزش میشود.
